-
1 ярдәмләшү
взаимно-совм.помога́ть/помо́чь друг дру́гу, ока́зывать/оказа́ть по́мощь друг дру́гу, соде́йствовать друг дру́гу, подде́рживать друг дру́га || взаимопо́мощьЭкономик ярдәмләшү советы — Сове́т экономи́ческой взаимопо́мощи
ярдәмләшү йөзеннән — в це́лях взаимопо́мощи
-
2 йөзеннән
1)а) с це́лью, в це́лях; в поря́дке чегокисәтү йөзеннән — в поря́дке предупрежде́ния
ярдәм итү йөзеннән — в це́лях оказа́ния по́мощи
җәза бирү йөзеннән — с це́лью наказа́ния
б) в це́лях, из; из-засаклык йөзеннән — из ( в целях) осторо́жности
экономия йөзеннән — в це́лях эконо́мии
2) ра́ди, в знак; из, из-засезгә хөрмәт йөзеннән — ра́ди (в знак) уваже́ния к вам
дуслык йөзеннән — в знак дру́жбы
әдәп йөзеннән — ра́ди прили́чия
3) в ка́честве чего-л.мисал йөзеннән әйтү — сказа́ть (привести́) в ка́честве приме́ра
-
3 үтү
I неперех.1) проходи́ть/пройти́, проезжа́ть/прое́хать, прошага́ть; отшага́ть || прохожде́ние, прохо́д, прое́зд (определённого расстояния, промежутка)ике чакрым җәяү үтү — прошага́ть два киломе́тра
зур гына авылны үтү — прое́хать че́рез дово́льно большу́ю дере́вню
2) проходи́ть/пройти́, проше́ствовать ми́мо (кого, чего)университет яныннан үтү — проходи́ть ми́мо университе́та
кыз безнең яныбыздан вәкарь белән үтте — де́вушка го́рдо проше́ствовала ми́мо нас
3) проходи́ть/пройти́, проезжа́ть/прое́хать, минова́ть/ми́нуть; оставля́ть/оста́вить позади́ ( в стороне), проска́кивать/проскочи́тьАрзамасны үтү — прое́хать Арзама́с
урманны күптән үттек — лес давно́ ми́нули
өебезне үтмәдекме әле? — мы не проскочи́ли наш дом?
4) переправля́ться/перепра́виться, перее́хать, перейти́; проходи́ть/пройти́, пробива́ться/проби́ться, продвига́ться/продви́нуться (через что-л.) сквозь (что-л.) || прохо́д, продвиже́ниетаулар аша үтү — перейти́ че́рез го́ры
чик аша үтү — перепра́виться че́рез грани́цу
халык төркеме арасыннан үтү — пройти́ сквозь толпу́
куаклыклар арасыннан үтү — пробива́ться сквозь кусты́
5) проска́кивать/проскочи́ть, проска́льзывать/проскользну́ть, проника́ть/прони́кнуть, проса́чиваться/просочи́ться, пробира́ться/пробра́тьсяишектән үтү — проскользну́ть в дверь
отряд тарлавыктан үтте — отря́д проскочи́л че́рез уще́лье
6) проходи́ть/пройти́, входи́ть/войти́, вступа́ть/вступи́ть, пресле́довать книжн. || прохожде́ние, вхожде́ние, просле́дование ( куда)эчке бүлмәгә үтү — пройти́ в да́льнюю ко́мнату
7) проходи́ть/пройти́, проса́чиваться/просочи́ться, проника́ть/прони́кнуть, протека́ть/проте́чь || проса́чивание, проника́ние, проникнове́ние, проте́чкатүбәдән су үтә — кры́ша протека́ет
көймәгә су үтте — в ло́дку просочи́лась вода́
8) проходи́ть/пройти́, идти́, пролега́ть/проле́чь, протя́гиваться/протяну́ться (о дороге, тропинке и т. п.), протека́ть || прохо́д, протя́гиваниетимер юл авыл аркылы үтә — желе́зная доро́га пролега́ет че́рез дере́вню
елга авыл артыннан үтә — река́ протека́ет за дере́вней
9) проходи́ть/пройти́, принима́ться/приня́ться, зачисля́ться/зачи́слиться || прохо́д, приём, зачисле́ниештатка үтү — пройти́ в штат
тәкъдим бер тавыштан үтте — предложе́ние при́нято единогла́сно
конкурстан үтү — пройти́ по ко́нкурсу
10) перен. проходи́ть/пройти́, появля́ться/появи́ться ( на короткое время), проска́льзывать/проскользну́ть, проме́лькивать/промелькну́тьйөзеннән мыскыллы елмаю үтте — по лицу́ прошла́ (промелькну́ла) ехи́дная улы́бка
карашында икеләнү чагылып үтте — проскользну́ло сомне́ние во взгля́де
11) проходи́ть/пройти́, подверга́ться/подве́ргнуться (чему-л.)материаллар редактор аша үтә — материа́лы прохо́дят че́рез реда́ктора
цензура аша үтү — подверга́ться цензу́ре
12) проходи́ть/пройти́, истека́ть/исте́чь || прохожде́ние, истече́ниебарлык сроклар күптән үтте — все сро́ки давно́ прошли́
13) проходи́ть/пройти́, идти́, протека́ть/проте́чь, минова́ть, проска́кивать/проскочи́ть, пронести́сьгомер бик тиз үтә — жизнь о́чень бы́стро прохо́дит
берничә ел үтте — ми́нуло не́сколько лет
14) перен. проходи́ть/пройти́, протека́ть/проте́чьҗыелыш тыныч үтте — собра́ние прошло́ споко́йно
әңгәмә җанлы үтте — бесе́да прошла́ оживлённо
15)а) проходи́ть/пройти́, заверша́ть/заверши́ть, зака́нчивать/зако́нчить срок (обучения, лечения и т. п.)мәктәптә практика үтү — пройти́ пра́ктику в шко́ле
дәвалану курсын үтү — зако́нчить курс лече́ния
б) разг. проходи́ть/пройти́, изуча́ть/изучи́ть (что-л.) || прохожде́ние, изуче́ние"Фигыль" темасын үтү — проходи́ть те́му "Глаго́л"
16) проходи́ть/пройти́, минова́ть; прекраща́ться/прекрати́ться || прекраще́ниекыш үтте — зима́ прошла́
яңгыр үтте — дождь прекрати́лся
баш авыртуы үтте — прошла́ головна́я боль
аяк сызлавы үтте — прекрати́лась ломо́та ноги́
17) перен. пронима́ть/проня́ть, проника́ть/прони́кнуть, пробира́ть/пробра́ть, прохва́тывать/прохвати́ть, прони́зывать/прониза́ть (о морозе, холоде, ветре и т. п.)салкын җелеккә үтте — моро́з проня́л наскво́зь
салкын эчкә үтте — хо́лод прони́к в ду́шу
18) перен. доходи́ть/дойти́, де́йствовать, поде́йствовать; производи́ть/произвести́ впечатле́ние на (кого-л.)җыр йөрәккә үтте — пе́сня дошла́ до се́рдца
безнең киңәшләр аңа үтмәде — на́ши сове́ты на него́ не поде́йствовали
19) идти́; проходи́ть/пройти́ ( о еде и съеденном)үткәндә- аша — пока́ идёт- ку́шай
аш үтми — органи́зм не принима́ет пи́щу; не прохо́дит пи́ща
20) эвф. умира́ть/умере́ть, сконча́ться || смерть, кончи́наәни дөньядан үтте — ма́ма умерла́
21) в отриц. ф. ограни́чиваться/ограни́читься || ограниче́ниеярдәм коры вәгъдәдән үтмәде — по́мощь ограни́чилась одни́м обеща́нием
22) в знач. нареч. үтеп мину́я, обойдя́мөдирне үтеп, директорга керү — мину́я заве́дующего, побыва́ть у дире́ктора
23) в функ. служебн. гл.; соотв. русской приставке по-сөйләп үтү — порассказа́ть
күрсәтеп үтү — показа́ть
тәнкыйтьләп үтү — покритикова́ть
•- үтеп бару
- үтеп барышлый
- үтеп йөрерлек
- үтеп йөри торган
- үтеп керү
- үтеп китү
- үтеп чыгу
- үтү сәләте
- үтү юлы II неперех.име́ть спрос, име́ть сбыт; идти́ ( о товаре)III неперех.хәзер җиләк-җимеш яхшы үтә — тепе́рь на я́годы хоро́ший спрос
быть о́стрым, хорошо́ ре́зать ( о режущих предметах)пычак яхшы үтә — нож хорошо́ ре́жет
См. также в других словарях:
өйрәтү — 1. Берәр эшне башкарырга, үтәргә, эшләргә күнекмә бирү 2. Берәр һөнәргә, белгечлеккә ия булырга ярдәм итү, шул һөнәр буенча күнекмәләр бирү 3. Нин. б. белем бирү; нәр. б. аңлату 4. Үзләштерергә, өйрәнергә ярдәм итү (башка телне) 5. Сөйләп,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
синтетик — с. 1. Синтезга нигезләнгән. синтез нәтиҗәсендә булдырылган, ясалма 3. лингв. Сүз формасы тур. : шул бер сүзнең үзеннән генә торган, ярдәмлек сүздән файдаланмый ясала торган; гади. Грамматик мәгънәләрне сүзнең синтетик формалары ярдәмендә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төшереш — 1. Югарыдан яки берәр нәрсә өстеннән түбән таба күчерү 2. Нәр. б. үзеннән түбәнрәк торган җиргә алып бару, илтү. Елга агымы буенча агызу 3. күч. (Эшне, язуны һ. б. ш.) үзеннән түбәнрәк баскычта, буйсынуда торган оешмага тапшыру, җибәрү 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төшерү — 1. Югарыдан яки берәр нәрсә өстеннән түбән таба күчерү 2. Нәр. б. үзеннән түбәнрәк торган җиргә алып бару, илтү. Елга агымы буенча агызу 3. күч. (Эшне, язуны һ. б. ш.) үзеннән түбәнрәк баскычта, буйсынуда торган оешмага тапшыру, җибәрү 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
автомат — 1. Кешенең турыдан туры катнашыннан башка, махсус эчке механизмнар ярдәмендә эшли торган аппарат (машина, прибор). с. Үзеннән үзе эшли торган а. станоклар 2. Автомат рәвештә тиз ата торган кул коралы – пистолет пулемет 3. күч. Уйламыйча, аңсыз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төшү — ф. 1. Югарыдан яки берәр нәрсә өстеннән түбәнгә таба күчү, хәрәкәт итү. Утырган урынын калдырып, җиргә, аска күчү 2. Су агымы уңаена хәрәкәт итү, бару. Берәр җирнең үзеннән түбәнрәк торган ягына таба бару, китү яки килү 3. Өстән аска, түбәнгә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җен — I. и. 1. Хорафатлар буенча: кешеләргә явызлык эшләүче, үзе яратканнарга ярдәм итүче, табигатьтән өстен явыз зат 2. күч. Нәрсә белән дә булса алдый, мавыктыра торган әйбер, көч, хис символы шундый бер җене бар язның: кинәт исертеп ташлый 3. күч.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пособие — Кем. б. ярдәм йөзеннән дәүләттән бирелә торган акча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
садака — Дини йоланы үтәү йөзеннән руханиларга яки мохтаҗларга, картларга бирелә торган хәер. Гомумән хәер; акчалата яки әйберләтә ярдәм … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сәдака — Дини йоланы үтәү йөзеннән руханиларга яки мохтаҗларга, картларга бирелә торган хәер. Гомумән хәер; акчалата яки әйберләтә ярдәм … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
узу — ф. 1. Атлап барып бер урыннан икенче урынга күчү, хәрәкәт итү моннан кем узган?. Хәрәкәт итеп нин. б. ара, юл үтү, берәр урын аша хәрәкәт итү ишегалдын узу 2. Нин. б. юнәлештә хәрәкәт иткәндә, барганда берәр нәрсә артта калу, аны үтеп китү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
